Nowe wydanie „Opowiadań zebranych” Sławomira Mrożka (wyd. Noir sur Blanc) to nie tylko literackie wydarzenie, lecz także znakomity impuls do przemyślenia, jak współczesna szkoła może uczyć poprzez teksty krótkie, precyzyjne i niepokojąco aktualne. Tom gromadzący ponad sto opowiadań autora „Tanga” jest zarazem świadectwem przemian estetycznych, jak i dokumentem epoki. A przy tym pozostaje zbiorem doskonałych miniatur edukacyjnych – nie tylko językowo-literackich, lecz także filozoficznych. Wprowadzenie twórczości Mrożka do praktyki szkolnej nie powinno być traktowane jako gest dobrej woli ani wyraz literackiej nostalgii. To konieczność wynikająca z charakteru jego pisarstwa: łączącego dostępność z głębią, humor z precyzją, parodię z intelektualnym komentarzem. Zarówno szkoła podstawowa, jak i ponadpodstawowa znajdą w tym tomie teksty dostosowane do percepcji ucznia i jednocześnie prowokujące do myślenia krytycznego. Opowiadania Mrożka posługują się różnorodnymi konwencjami literackimi, od przypowieści ludowej po tragikomedię. Groteska („Groch”, „Łabędź”), parodia form urzędowych („Raport”, „Pomnik wieszcza”) czy ironia sytuacyjna („Scena w piekle”, „Anonim”) stają się nie tylko środkami wyrazu, ale narzędziami poznawczymi. Dzięki nim Mrożek nie tyle komentuje rzeczywistość, ile ją rozbraja – językowo, strukturalnie i moralnie. Tom został opracowany w sposób, który czyni go znakomitym wsparciem dla nauczyciela: klarowna struktura, krótkie formy (często 2–4 strony), ogromne bogactwo motywów i odniesień. Autorzy podręczników i egzaminatorzy znajdą tu konteksty do tematów związanych z: – groteską, absurdem i relatywizmem („Wesele w Atomicach”, „Mały”, „Nowy Rok na przestrzeni wieków”), – manipulacją, propagandą, mechanizmami władzy („Defilada”, „Raport”, „Spółdzielnia »Jeden«”), – tożsamością i jednostką wobec systemu („Kto jest kto?”, „Perr Gynt”, „Winda”), – satyryczną krytyką instytucji i języka („List do Szwecji”, „Alfabeta”, „Biurokratylia”). Wartość edukacyjna opowiadań polega także na ich funkcji językowej – teksty Mrożka pozwalają analizować stylizację, język propagandy, mechanizmy komizmu oraz funkcje ironii, parodii czy tragikomedii. Uczeń może na nich ćwiczyć nie tylko interpretację, lecz także retorykę, argumentację, tworzenie kontekstów – zgodnie z wymaganiami nowej matury. Choć wiele opowiadań Mrożka wydaje się zabawnych lub lekkich, każde z nich skrywa pytanie filozoficzne: o wolność, tożsamość, absurd życia, autorytet, prawdę i iluzję. Mrożek operuje kategorią śmiechu, by mówić o sprawach ostatecznych – a jego śmiech bywa śmiechem rozpaczy. Uczniowie dostrzegają ten niuans intuicyjnie – i właśnie dlatego warto ich z tym autorem konfrontować. Wydanie przygotowane przez Noir sur Blanc jest nie tylko kompletne, ale i przemyślane edytorsko: zawiera ilustracje autora i reprodukcję grafiki Feliksa Topolskiego. To nie tylko ukłon w stronę formy, ale również potwierdzenie miejsca Mrożka w kanonie kultury europejskiej. „Opowiadania zebrane” Sławomira Mrożka to zbiór, który powinien stać się stałym elementem biblioteki nauczyciela języka polskiego – nie z sentymentu, lecz z pedagogicznej racji. Mrożek nie tylko bawi, ale też uczy: języka, literatury, myślenia. W czasach przeładowanych komunikatami i uproszczeniami jego opowiadania stanowią wyzwanie i odpowiedź zarazem – precyzyjne, przewrotne i na wskroś aktualne.

Sławomir Mrożek (1930–2013) był jednym z najwybitniejszych polskich dramaturgów, powieściopisarzy i eseistów, a jego twórczość stanowi istotny element polskiej literatury XX wieku. Dzieła Mrożka, pełne absurdu, groteski i ironii, nie tylko krytykują rzeczywistość społeczną, ale także skłaniają do zadumy nad kondycją ludzką i polityczną. Pierwszy tom opowiadań, starannie zebrany, zawiera wcześniejsze publikacje Mrożka, takie jak „Opowiadania z Trzmielowej Góry”, „Pancerze Praktyczni”, „Słoń”, „Wesele w Atomicach”, „Podwieczorek przy mikrofonie” oraz audycję humorystyczno-satyryczną Polskiego Radia, wygłaszaną przez Edwarda Dziewońskiego. Zbiór ten wzbogacony jest ilustracjami z „Kronik Feliksa Topolskiego” oraz rysunkami samego autora. Mrożek posługiwał się oszczędnym, prostym i sugestywnym językiem, często ograniczając się do krótkich, mocnych zdań, które niosły ze sobą duży ładunek emocjonalny i intelektualny. Znakomicie łączył absurdy istnienia z surrealistyczną otoczką oraz grozą codzienności, co sprawia, że jego krótkie formy czyta się z niezwykłą przyjemnością. Trudno o obiektywizm, gdy mamy do czynienia z kimś zdolnym na tak wielu płaszczyznach. Z niniejszego zbioru szczególnie zapadło mi w pamięć „Wesele w Atomicach” z 1959 roku, w którym Mrożek, posługując się fikcyjną totalitarną rzeczywistością, podejmuje temat alienacji jednostki w nowoczesnym, zmechanizowanym społeczeństwie. Ma to przełożenie także na obecną rzeczywistość. Autor ukazuje, jak nowoczesne technologie i systemy polityczne mogą prowadzić do dehumanizacji, utraty autonomii i tożsamości. Opowiadanie to jest satyrą na społeczeństwo i politykę, krytyką utopijnych wizji przyszłości, które zamiast zapewnić ludziom wolność, prowadzą do jeszcze większej alienacji i bezosobowości. Opowiadanie to jest satyrą na społeczeństwo i politykę, krytyką utopijnych wizji przyszłości, które zamiast zapewnić homo sapiens wolność, prowadzą do jeszcze większej alienacji i bezosobowości. Ostatecznie, wartością nadrzędną jest głębia wybranych z pietyzmem opowiadań, które obrazują wszystkie cechy twórczości wizjonera, aktualne po dziś. Posiadają one bogatą warstwę interpretacyjną. Stanowią doskonały punkt wyjścia do pogłębionej refleksji nad dwoistością ludzkiej natury, a więc nad działaniem nas samych.